Ιστορία, Αρκαδία, Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, Κατοχή, εθνική αντίσταση
ΝΗΣΙΔΕΣ // 06.05.2018,
Μαίναλο, στα ίχνη των αγωνιστών | Βασίλης Μαθιουδάκης
Συντάκτης: Ζιζή Σαλίμπα*
Με μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκε η διήμερη εκδήλωση «Μαίναλο, στα ίχνη των εθνικοαπελευθερωτικών αγώνων», αφιερωμένη στη μνήμη του ιστορικού Σπύρου Ασδραχά, την οποία οργάνωσαν τα Αρχεία Σύγχρονης Ιστορίας (ΑΣΚΙ) και ο Σύλλογος Αρκάδων Ορειβατών Οικολόγων (ΣΑΟΟ), στην Τρίπολη και στο Μαίναλο, το Σαββατοκύριακο 28-29 Απριλίου.
Με ξενάγηση στα υπόγεια του Δικαστικού Μεγάρου της Τρίπολης, Σάββατο απόγευμα, ξεκίνησε η εκδήλωση.
Πλήθος κόσμου συγκεντρώθηκε για να επισκεφθεί τους χώρους κράτησης των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης, όπου στους τοίχους τους διασώζονται εγχάρακτες εικόνες, σημειώματα από τους ίδιους τους μελλοθάνατους.
Γεμάτοι από εγχάρακτες επιγραφές, σημειώματα, ζωγραφιές οι τοίχοι
στα υπόγεια του Δικαστικού Μεγάρου Τρίπολης. | Βασίλης Μαθιουδάκης
Ολοι ανεξαιρέτως με συγκίνηση άκουσαν τον Παναγιώτη Βέμο να διηγείται τις απάνθρωπες συνθήκες κράτησης, το υψηλό φρόνημα και την αποφασιστικότητα των αγωνιστών να δώσουν ακόμη και τη ζωή τους για το ύψιστο αγαθό της ελευθερίας.
Ο Παναγιώτης Βέμος | Βασίλης Μαθιουδάκης
Η ξενάγηση πραγματοποιήθηκε στις δύο αίθουσες που πρόσφατα παραχωρήθηκαν από το υπουργείο Δικαιοσύνης στον Δήμο Τρίπολης για τη δημιουργία μουσείου.
Επισκέπτες του ΣΑΟΟ και των ΑΣΚΙ στο υπόγειο του Δικαστικού Μεγάρου | Βασίλης Μαθιουδάκης
Στη συνέχεια στο Αποστολοπούλειο Πνευματικό Κέντρο Τρίπολης ξεκίνησε η ημερίδα. Χαιρετισμούς απηύθυναν ο Ηλίας Νικολακόπουλος πρόεδρος των ΑΣΚΙ και ο Αθανάσιος Μπουζέτος, πρόεδρος του Δ.Σ. του ΣΑΟΟ.
Την εκδήλωση συντόνισε ο Κωστής Ζαχαριάς, μέλος του ΣΑΟΟ και τέως βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Αρκαδίας.
Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης, γενικός γραμματέας των ΑΣΚΙ, με την ομιλία του «Ιστορική έρευνα και θεσμοί. Το παράδειγμα του Σπύρου Ασδραχά», αναφέρθηκε στο έργο του σπουδαίου Ελληνα ιστορικού και στην έμπρακτη συμβολή του στις κοινωνικές επιστήμες.
Αποστολοπούλειο Πνευματικό Κέντρο Τρίπολης | Βασίλης Μαθιουδάκης
Ο Σπύρος Ασδραχάς διετέλεσε επί σειρά ετών καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Paris I – Panthéon ‒ Sorbonne, επικεφαλής ή συνεργάτης διαφόρων επιστημονικών φορέων και ιδρυμάτων, όπως διευθυντής Ερευνών στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, διευθυντής του ερευνητικού προγράμματος της Επιτροπής Ιστορίας της Εθνικής Τράπεζας (1977-1990), μέλος του Δ.Σ. του Ιδρύματος Ερευνας και Παιδείας της Εμπορικής Τράπεζας (1987-1991).
Ως αντιπρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του Ιονίου Πανεπιστημίου (1985-1990), υπήρξε ο εμπνευστής και σχεδιαστής του Τμήματος Ιστορίας και του Τμήματος Αρχειονομίας-Βιλιοθηκονομίας.
Ο Σπύρος Ασδραχάς, μαζί με τους ιστορικούς Φίλιππο Ηλιού, Βασίλη Παναγιωτόπουλο και τον εκδότη Γιώργο Ραγιά, ήταν μέλος της διευθυντικής ομάδας του επιστημονικού περιοδικού «Τα Ιστορικά». Υπήρξε ένας από τους ιδρυτές των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ), των οποίων επί σειρά ετών διετέλεσε πρόεδρος.
Ο Θανάσης Χωματάς, πρ. πρόεδρος του ΣΑΟΟ, με την ομιλία του «Αρκαδία ‒ Μαίναλο: λίκνο της κλεφτουριάς ‒ ορμητήριο της νίκης», παρουσίασε την κλεφτουριά στα αρκαδικά βουνά και τη συμβολή της στον αγώνα για την ανεξαρτησία της πατρίδας μας από τον οθωμανικό ζυγό. Εδωσε έμφαση στην κλέφτικη οικογένεια των Κολοκοτρωναίων, στις ιδιαίτερες στρατηγικές ικανότητες και στον χαρακτήρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.
Ο Κώστας Ζαχαριάς και η Ελένη Πόταγα | Βασίλης Μαθιουδάκης
Καταχειροκροτήθηκε από το κοινό η Ελένη Πόταγα, αδελφή του δεκαεπτάχρονου μαθητή Μάθιου Πόταγα, ο οποίος υπήρξε ο πρώτος αντιστασιακός ήρωας της Ευρώπης.
Ο έφηβος αυτός, στις 2 Μαΐου 1941, όρθωσε το ανάστημά του μπροστά στα γερμανικά στρατεύματα που κατευθύνονταν προς τη Βυτίνα Αρκαδίας, φωνάζοντας «Σταθείτε! Δεν θα μας σκλαβώσετε. Είμαι εδώ μόνος, αλλά ολόκληρη η Ελλάδα ακολουθεί».
Οι Γερμανοί τον σκότωσαν επιτόπου και στη συνέχεια συνέθλιψαν το κεφάλι του. Η Ελένη Πόταγα έκανε έκκληση για ομόνοια και ομοψυχία μεταξύ όλων των Ελλήνων, γιατί η διχόνοια μόνο καταστροφικά αποτελέσματα μπορεί να επιφέρει.
Ο Κώστας Μπρούσαλης, εκπαιδευτικός-συγγραφέας, μίλησε για «Το Μαίναλο: καταφύγιο και ορμητήριο των ανταρτών του ΕΛΑΣ».
Αναφέρθηκε στη δράση του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ στο Μαίναλο και στις δύο νικηφόρες μάχες κατά των Γερμανών στα Κανελάκια και στη Γλόγοβα.
Περιέγραψε λεπτομερώς την είσοδο των ανταρτών στην Τρίπολη και την ομιλία του Αρη Βελουχιώτη από τον εξώστη του ξενοδοχείου «Μαίναλον».
Επάνω: Κώστας Ζαχαριάς- Κώστας Μπρούσαλης. Στη μέση από αριστερά: Ηλίας Νικολακόπουλος, Κωστής Καρπόζηλος, Βαγγέλης Καραμανωλάκης. Κάτω: Βαγγέλης Μαντζουράνης
| Βασίλης Μαθιουδάκης
Ο Κωστής Καρπόζηλος, διευθυντής των ΑΣΚΙ, στην ομιλία του με θέμα «ΑΣΚΙ: Αρχείο και Ιστορία», αναφέρθηκε στην αναγκαιότητα τεκμηρίωσης των ιστορικών γεγονότων, στον ρόλο που διαδραματίζουν τα Αρχεία για την ιστορία του τόπου μας.
Τόνισε ιδιαίτερα την αξία του εφήμερου υλικού (μπροσούρες, προκηρύξεις, φυλλάδια), που για τους περισσότερους δεν έχουν αξία και καταλήγουν στον κάλαθο των αχρήστων, ενώ αποτελούν σημαντικά τεκμήρια μιας εποχής.
Πάνω από 5 εκατ. τεκμήρια (έγγραφα, εικονιστικό υλικό, εφημερίδες, περιοδικά, βιβλία) έχουν συγκεντρωθεί στα ΑΣΚΙ.
Η εκδήλωση πλαισιώθηκε με τραγούδια από μαθητές του Μουσικού Σχολείου Τρίπολης και από τη Χορωδία Ορφέας Τρίπολης.
Στο φουαγιέ του Πνευματικού Κέντρου, η έκθεση, με εικονιστικό υλικό, φωτογραφίες, μπροσούρες, φυλλάδια, από τη συλλογή της Εταιρείας Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων Πελοποννήσου (ΕΔΙΑΠ) και των ΑΣΚΙ, και βιβλία για την Αντίσταση, εισήγαγε τους επισκέπτες στην ατμόσφαιρα της όλης εκδήλωσης.
Η ημερίδα τελούσε υπό την αιγίδα του Δήμου Τρίπολης.
Στιγμές από την ορεινή διάσχιση | Βασίλης Μαθιουδάκης
Κυριακή πρωί δύο λεωφορεία με 84 ορειβάτες, μέλη και φίλοι του ΣΑΟΟ και των ΑΣΚΙ, ξεκίνησαν για να περπατήσουν στα μονοπάτια του Μαίναλου, στα χνάρια των αγωνιστών του ’21 και της Εθνικής Αντίστασης 1941-1944.
Τα μονοπάτια αυτά αποτελούν τμήμα ενός εκτεταμένου δικτύου μονοπατιών, τα οποία σχεδίασε και υλοποίησε ο ΣΑΟΟ.
Στην τοποθεσία Χάνι Κουτρουμπή, έξω από τη Βυτίνα, στο μνημείο του Μάθιου Πόταγα, εκεί όπου οι Γερμανοί κατακτητές τον εκτέλεσαν εν ψυχρώ με βάναυσο τρόπο, μας περίμενε η Ελένη Πόταγα με την οικογένειά της, για να μας εξιστορήσει τα τραγικά γεγονότα. Με ένα μπουκέτο λουλούδια τιμήσαμε τον έφηβο ήρωα, μάρτυρα της ελευθερίας.
Στη συνέχεια κατευθυνθήκαμε στην τοποθεσία Κανελάκια, κοντά στα χωριά Πυργάκι και Ελάτη, για να «αφουγκραστούμε» το Μαίναλο των αγώνων του ελληνικού λαού για την ελευθερία του.
Μετά από ενημέρωση για τη μάχη των Κανελακίων, ακολουθώντας το μπλε μονοπάτι, κατευθυνθήκαμε προς το Λιμποβίσι, τόπο καταγωγής των Κολοκοτρωναίων.
Οδοιπορώντας στο «μπλε μονοπάτι» προς το Λιμποβίσι | Βασίλης Μαθιουδάκης
Το ελατοσκέπαστο Μαίναλο, με τις μυρωδιές του ξύλου και των λουλουδιών του, με τους λειμώνες και τα ξέφωτά του, με τους ήχους του αγέρα που περνά ανάμεσα από τις φυλλωσιές, εντυπωσίασε κάθε περιπατητή.
Μετά από μια τρίωρη πορεία, αφού επισκεφθήκαμε το σπίτι των Κολοκοτρωναίων, ξαποστάσαμε με αρκαδικό κρασί και αρκαδική μπίρα, ελιές, ψωμί και τυρί, με τον λιτό τρόπο των ιστορικών και των ορειβατών.
Στην επιστροφή προς την Τρίπολη, επισκεφθήκαμε το Μουσείο Δασικής Ιστορίας στο Χρυσοβίτσι, για να γνωρίσουμε τον πολιτισμό του δάσους.
Η ώσμωση δύο συλλογικών οντοτήτων, σε μια συνέργεια που σκοπό είχε να αναδείξει το όρος Μαίναλο ως φυσικό, ανθρωπογενές και πολιτισμικό περιβάλλον, απέφερε καρπούς σε όλους εκείνους που ενδιαφέρονται για τη διαφύλαξη και προβολή αυτής της ανεκτίμητης κληρονομιάς.
*δρος οικονομολόγου-ιστορικού
