____________________________________________________________________________________________________________________
............................................................... *ειδήσεις * νέα * ρεπορτάζ *έρευνα σύγχρονων κοινωνικοπολιτικών ζητημάτων *
___________________________________________________________________________________________________________________

Αυτός που αγωνίζεται μπορεί να χάσει, όμως αυτός που δεν αγωνίζεται ήδη έχει χάσει.

Bertolt Brecht, 1898-1956, Γερμανός συγγραφέας

Σάββατο 29 Σεπτεμβρίου 2012

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΑΣΤΡΑ ΑΡΚΑΔΙΑΣ





με τον Νίκο Π. Αϊβαλή



Η Αρκαδία και γενικά η Πελοπόννησος διακρίνεται για τα γραφικά αλλά και ιστορικά κάστρα της! Από την Κόρινθο, το Ναύπλιο, την Μονεμβασία την Μάνη και φυσικά την Αρκαδία, μυθικά κάστρα και πύργοι από τις ξεχασμένες εποχές των φύλαρχων, των ιπποτών και των πριγκιπισσών δεσπόζουν απ’ άκρη σ’ άκρη σε λόφους και βουνά! Σε αυτό το αφιέρωμα θα δούμε τα πιο γνωστά κάστρα την Αρκαδίας που αξίζει κιόλας να τα επισκεφτεί κάποιος!


Κάστρο Άκοβα: Ως Άκοβα ή Άκοβαι ήταν γνωστή κατά τον Μεσαίωνα η τοποθεσία κοντά στο σημερινό χωριό Βυζίκι της Αρκαδίας. Η ονομασία αυτή ίσως προέρχεται από την λατινική λέξη «άκουα» που σημαίνει νερό καθώς η περιοχή έχει πολλά νερά. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους το 1204 και τη διανομή των εδαφών της αυτοκρατορίας η Άκοβα, μαζί με άλλα 23 φέουδα, αποτέλεσε μια από τις 12 βαρονίες (βαρονία της Άκοβας) στις οποίες διαιρέθηκε η Αχαΐα και δόθηκε στο βαρώνο Γκωτιέ ντε Ροζιέρ το 1209. Ο Γκωτιέ ντε Ροζιέρ έχτισε στην περιοχή ένα φρούριο για το οποίο γίνεται λόγος και στο Χρονικό του Μορέως (κάστρον καλόν εποίκεν κι ονόμασε την Άκοβαν). Μετά το θάνατο του ντε Ροζιέρ τη βαρονία ανέλαβε η ανεψιά του και κόρη του βαρόνου του Πασαβά (Γύθειο) Μαργαρίτα, για την οποία αναφέρεται ότι ήταν μονόστηθη για να πολεμάει πιο άγρια. Τελικά τα 2/3 των εδαφών της Άκοβας προσαρτήθηκαν στο Πριγκιπάτο της Αχαΐας του πρίγκιπα Γουλιέλμου Βιλλεαρδουίνου ο οποίος αργότερα τα παραχώρησε στη δευτερότοκη κόρη του Μαργαρίτα που έγινε η δεύτερη κυρά της Άκοβας το 1277 και η οποία κληροδότησε την Άκοβα στην κόρη της Ισαβέλλα. Το φρούριο της Άκοβας καταλήφθηκε από τον Εβρενός-μπέη το 1391, περιήλθε όμως οριστικά στους Οθωμανούς το 1458. Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας η Άκοβα αποτελούσε το τέταρτο τμήμα του βιλαετιού της Καρύταινας και ονομαζόταν και Πέρα Μεριά. Το 1611 ιδρύθηκε στην Άκοβα πατριαρχική εξαρχία που παρετυμολογικός ονομάστηκε Ιάκωβα!

Κάστρο Αράκλοβο:  Πάνω από το σημερινό χωριό Μίνθη στη ΒΑ πλευρά του ομώνυμου όρους, σε μια τρίκορφη βουνοπλαγιά ξεπροβάλλει ψηλό και περήφανο, ένα από τα πιο ξακουστά μεσαιωνικά κάστρα του Μοριά, το κάστρο Αράκλοβο! Η ανατολικότερη κορυφή διαμορφώνεται σε ένα εξαιρετικά απόκρημνο κώνο. Αυτός ο κώνος έχει επάνω του τα ερείπια του κάστρου. Το Αράκλοβο διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο στα χρόνια της Φραγκοκρατίας και γίνεται εκτεταμένη αναφορά στο "Χρονικό του Μορέως" το οποίο σημειωτέον μόνο για το χρονικό της  κατάληψής του έχει αφιερώσει 270 στίχους. Στέκει σε βραχοβούνι ύψους 980 μ. από την επιφάνεια της θάλασσας και κατά τη μαρτυρία του Χρονικού του Μορέως "μέσα στον τόπο των Σκορτών κείτεται κι αφεντεύει", οχυρό και απροσπέλαστο από όλες σχεδόν τις μεριές.  Η μόνη εύκολη πρόσβαση είναι απ' τη δυτική πλευρά. Όπως βλέπουμε το βραχοβούνι από μακριά, φαντάζει σαν τεράστια αετοφωλιά στην οποία κανείς δε μπορεί να αναρριχηθεί. Στο ψηλότερο σημείο του κάστρου είχε κτιστεί πύργος ο οποίος φαίνεται ότι χρησιμοποιούνταν και ως ξενώνας!


Κάστρο Παράλιου Άστρους: Στην κορυφή του υψώματος της αστεροειδούς χερσονήσου του Παραλίου Άστρους βρίσκεται ένα μεσαιωνικό κάστρο.
Ήταν φρούριο και η θέση του, του έδινε τη δυνατότητα οπτικής επαφής και φυσικά επικοινωνίας με φωτιές (φρυκτωρίες) με την  Ακρόπολη των Μυκηνών, το Κάστρο της Ωριάς και με το κάστρο Οριόντα στο Κορακοβούνι.  Το 1256 μ.Χ. ο Γουλιέλμος Βιλεαρδουίνος τελειοποίησε το φρούριο αυτό και πήρε τη μορφή του κάστρου. Στα χρόνια της Ελληνικής επανάστασης του 1821 οι αδελφοί Ζαφειρόπουλοι (Ιωάννης, Κωνσταντίνος και Πάνος που ονομάστηκε Ακουρος, γιατί ορκίστηκε να μην κόψει τα γένια και τα μαλλιά του πριν ελευθερωθεί ο τόπος του), επισκεύασαν το κάστρο και έφτιαξαν τρεις κατοικίες που σώζονται μισοκατεστραμμένες. Το κάστρο επίσης αντιμετώπισε με επιτυχία το στρατό του Ιμπραήμ.


Κάστρο Καρύταινας: Η Καρύταινα είναι χωριό της Γορτυνίας. Είναι χτισμένη σε κορυφή λόφου γύρω από το μεσαιωνικό κάστρο. Βρίσκεται στο χώρο της αρχαίας Βρένθης. O οικισμός διακρίνεται ιδιαίτερα για τον μεσαιωνικό της χαρακτήρα που της προσδίδουν τα σπίτια, το κάστρο και οι βυζαντινού ρυθμού εκκλησίες. Τον 13ο αιώνα υπήρξε πρωτεύουσα μίας από τις βαρονίες των Φράγκων. Το 1461 πέρασε στους Οθωμανούς. Στην τουρκοκρατία παρέμεινε σημαντικό εμπορικό κέντρο, που κατέλαβαν το 1821 οι Έλληνες. Το 1826 χρησιμοποίησε ο Κολοκοτρώνης το κάστρο ως ορμητήριο κατά του Ιμπραήμ και ως καταφύγιο των γυναικών και των παιδιών. Υπάρχει όμως και ένας μύθος που συνοδεύει το κάστρο, ο μύθος της Φιλάνθης! Η ιστορία λέει πως τον Μάιο του 1205 οι σταυροφόροι περικυκλώνουν την Βυζαντινή Καρύταινα! Αρχηγός τους ήταν ο Φράγκος Ούγκο ντε Μπριγιέρ. 
Ο φρούραρχος του κάστρου Χαρίτος αμύνεται με γενναιότητα, μαζί με τους λίγους ιππότες του. Δίπλα του πολέμησε σαν λιοντάρι και η κόρη του, η νεαρή και όμορφη Φιλάνθη, αλλά σύντομα το κάστρο έπεσε στους Φράγκους, ενώ ο Χαρίτος σκοτώθηκε ηρωικά στην μάχη! Η Φιλάνθη μαζί με τις άλλες κοπέλες κρύφτηκε σε μια σπηλιά για να σωθεί. Οι Φράγκοι ανακάλυψαν το σπήλαιο και βρήκαν την Φιλάνθη και ο Ούγκο ντε Μπριγιέρ γοητευμένος την ζήτησε σε γάμο. Όμως η όμορφη Φιλάνθη αρνήθηκε, κατάφερε να ξεφύγει και πνίγηκε στα αφρισμένα νερά του Αλφειού. Η γενναιότητα της και η θυσία της, ενέπνευσαν πολλούς ποιητές και τραγουδοποιούς, όχι μόνο παλιούς, αλλά και σύγχρονους!


Κάστρο Λεονταρίου: Το Λεοντάρι βρίσκεται στις παρυφές του Αρκαδικού τμήματος του Ταϋγέτου. Αρχαιολογικά ευρήματα ταυτίζουν το σημερινό Λεοντάρι με το αρχαίο Λεύκτρο. Τις μεγάλες του δόξες, φαίνεται πως τις γνώρισε στα βυζαντινά χρόνια, καθώς δεν αποτέλεσε απλώς μια ακμάζουσα Ελληνική κοινότητα, αλλά στο πέρασμα του χρόνου εξελίχθηκε στην δεύτερη σημαντικότερη πόλη του Δεσποτάτου του Μυστρά, ενώ για περιορισμένα χρονικά διαστήματα διεκδίκησε και τον τίτλο της πρωτεύουσας του, περί το 1391, λόγω της στρατηγικής θέσης που κατείχε το ονομαστό του κάστρο!
Το Βυζαντινό κάστρο του Λεονταρίου, λέγεται, πως από απόσταση έμοιαζε με καθισμένο λιοντάρι, άποψη, η οποία δεν αποκλείεται να ενέχει και τις αναμνήσεις των κατοίκων από την γλυπτική αναπαράσταση ενός λιονταριού, που κοσμούσε την περιοχή κατά την εποχή της αρχαιότητας. Το κάστρο υπεραμύνθηκε επιτυχώς επί Βυζαντίου τις επιδρομές των Σλάβων. Στην μεταβυζαντινή περίοδο αποτέλεσε πεδίο συγκρούσεων Βενετών και Τούρκων καθώς το κάστρο είχε στρατηγική σημασία και για τους δύο.
Στο Λεοντάρι διορίσθηκε Κάπος ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης σε ηλικία 16 ετών. Μετά όμως από λίγο έγινε αμαρτωλός και βγήκε στα βουνά. Κατά την επαναστατική περίοδο λειτούργησε ως ορμητήριο των αγωνιστών, Κολοκοτρώνης, Νικηταράς, Παπαφλέσσας και Κίτσος!

Κάστρο Ωριάς:  Κατά την παράδοση το κάστρο που βρίσκεται κοντά στο Άστρος, άνηκε σε  μια γενναία και όμορφη αρχόντισσα που πολέμησε τους Τούρκους και που μονάχα με δόλο κατόρθωσαν να το κουρσέψουν περίπου το 1460, την περίοδο που ο Μωάμεθ ο πορθητής κατέβηκε στην Πελοπόννησο αποφασισμένος να εξαλείψει κάθε ίχνος Βυζαντινής εξουσίας! Σήμερα σώζονται μονάχα λείψανα του οχυρωματικού περιβόλου, των πυλών και ενός πύργου!

Κάστρο Μουχλί: Στο δρόμο από την Τρίπολη προς την Αργολίδα μέσω Αχλαδόκαμπου , υπάρχουν σε κωνοειδή λόφο τα ερείπια της καστροπολιτείας του Μουχλίου.
Ιδρύθηκε το 1295 από τον Βυζαντινό Στρατηγό Ανδρόνικο και αποτέλεσε ένα από τα μεγαλύτερα φρούρια ολόκληρης της Πελοποννήσου όπου συγκρινόταν με το Μυστρά και τη Μονεμβασία! Υπήρξε σημαντικό πολιτισμικό κέντρο και στρατιωτική βάση του Βυζαντινού στρατού.

Το 1458 οι κάτοικοι αντιστάθηκαν ηρωικά στους Τούρκους κατακτητές αλλά αναγκάστηκαν να συνθηκολογήσουν όταν οι εισβολείς σταμάτησαν την υδροδότηση της πόλης. Στρατιωτικός διοικητής της πόλης την εποχή εκείνη ήταν ο Δημήτριος Ασάνης, συγγενής εξ αγχιστείας των Παλαιολόγων. Μετά την παγίωση της Τουρκικής κυριαρχίας η πόλη σταδιακά εγκαταλείφθηκε και οι κάτοικοι ίδρυσαν νέες κοινότητες στην γύρω περιοχή. Στην πόλη υπήρχε τριπλό τείχος. Ο χαμηλότερος περίβολος προστάτευε τα ανάκτορα και την μητρόπολη (στο ιερό της οποίας διακρίνονται ακόμα και σήμερα οι τοιχογραφίες), ο μεσαίος τις πάνω συνοικίες ενώ ο τρίτος αποτελούσε το κυρίως κάστρο.
Ένας μύθος λέει ότι στο υπέδαφος του κάστρου υπάρχουν 3 δεξαμενές. Η μια με χρυσάφι, η άλλη με φίδια και η τρίτη με νερό. Κάποιοι θεώρησαν καλό να σπείρουν αυτή την φήμη ώστε να εμποδίσουν όλους αυτούς που σκέφτηκαν να αρχίσουν ανασκαφές στην περιοχή για προσωπικό τους όφελος!
Νίκος Π. Αϊβαλής

______________________
Βιβλιογραφία: inarcadia, arcadian myths, castles of arcadia, morias
*Αναδημοσίευση από την εφημερίδα "Αρκαδικό Βήμα" Σεπτέμβριος 2012


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου